WYSOLENIE

Substancje rozpuszczone w wodzie mogą zmniejszać rozpuszczalność innych związków obecnych w roztworze ( krystaloidów, a także koloidów). Wysoleniu podlegają przede wszystkim koloidowe preparaty srebra: proteinian srebra (Protargol), srebro koloidowe (Collargol) i targezyna, łącznie z chlorkiem sodu, siarczanem cynku i kwasem borowym.
Wysolenie jako przykład niezgodności fizycznej

Wysolenie, o którym mowa w tym artykule należy do niezgodności fizycznych, którą będziemy mogli spotkać pracując na roztworach. Substancje rozpuszczone w wodzie mogą zmniejszać rozpuszczalność innych związków obecnych w roztworze (krystaloidów, a także koloidów). Wysoleniu podlegają przede wszystkim koloidowe preparaty srebra: proteinian srebra (Protargol), srebro koloidowe (Collargol) i targezyna, łącznie z chlorkiem sodu, siarczanem cynku i kwasem borowym. Zależnie od stężenia może dochodzić do powstania opalizacji, zmętnienia oraz w ostateczności do powstania osadu.

Koloidy pod wpływem różnych czynników mogą ulegać koagualcji: całkowitej lub częściowej. Koagulacja częściowa powoduje znaczne obniżenie aktywności przeciwbakteryjnej preparatów srebra, całkowita – zupełnie eliminuje ich działanie. Jednym z rodzajów koagulacji jest wysolenie, które polega na wydzielaniu się fazy rozproszonej pod wpływem elektrolitów w zależności od odczynu i zdolności wysalającej.

Najsilniej wysala siarczan cynku. Powoduje on we wszystkich roztworach srebra koloidowego zmętnienie przechodzące szybko w zbity osad.

Proteinian srebra, srebro koloidalne i targezyna mogą okazać się niezgodne z:

– niektórymi środkami konserwującymi;

– solami niektórych alkaloidów stosowanych w okulistyce (osady);

– Sol. Epinephryni 0,1% (rozkład w ciągu 1 dnia);

– niektóre barwniki ulegają wysoleniu z roztworów po doprowadzeniu ich do izotonii przez dodanie chlorku sodu.

Przykłady recept w których można spodziewać się opisanej niezgodności
Rp.
Argenti proteinici0,1
0.9% Sol. Natrii chloridiad 10,0
M.f. gtt.
D.S. Krople do nosa

Poprawa niezgodności polega na zamianie 0,9% roztworu chlorku sodu na 5% roztwór glukozy.

Rp.
Protargoli0,2
1,9% Sol. Acidi boriciad 10,0
M.f. gtt.
D.S. Krople do oczu

Zamiast niezgodnego 1,9% roztworu kwasu borowego należy użyć 1,6% roztwór azotanu potasu.

Rp.
Zinci sulfatis0,02
Targesini0,3
Aquae pro injectionead 10,0
M.f. gn.
D.S. Krople do oczu

Należy rozdzielić składniki, sporządzić roztwór siarczanu cynku i osobno roztwór targezyny używając substancje pomocnicze podane w monografii FP V „Guttae ophthalmicae”.

Piśmiennictwo

1. R. Jachowicz: Receptura Apteczna, wyd. III, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2015.

2. M. Sznitowska: Farmacja stosowana, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, wyd. 1.

3. R. Jachowicz: Farmacja praktyczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2016.

4. R. Jachowicz: Leki Stosowane w Terapii Okulistycznej, Ośrodek Informacji Naukowej „Polfa” Sp. Z o.o. Warszawa 2001.