WYTRĄCENIE SƁABYCH ZASAD

Niezgodnoƛć chemiczna polegająca na wytrącaniu trudno rozpuszczalnych zasad z roztworĂłw soli sƂabych zasad. Dotyczy soli alkaloidĂłw i ƛrodkĂłw miejscowo znieczulających. Na jej wystąpienie mają wpƂyw następujące czynniki: odczyn roztworu, jego stÄ™ĆŒenie, rodzaj uĆŒytych substancji leczniczych.
Wytrącanie sƂabych zasad - teoria

Niezgodnoƛć chemiczna polegająca na wydzieleniu trudno rozpuszczalnych zasad z roztworĂłw soli sƂabych zasad. Dotyczy soli alkaloidĂłw i ƛrodkĂłw miejscowo znieczulających. Na jej wystąpienie mają wpƂyw następujące czynniki: odczyn roztworu, jego stÄ™ĆŒenie, rodzaj uĆŒytych substancji leczniczych.

W praktyce aptecznej najczęƛciej mamy do czynienia z bardzo trudno rozpuszczalnymi w wodzie zasadami takimi jak papaweryna i strychnina, ktĂłrych rozpuszczalnoƛć w wodzie wynosi kolejno 0,02 g/l i 0,15 g/l. Często wytrącają się takĆŒe osady trudno rozpuszczalnej atropiny (1,5 g/l).

Istnieje rĂłwnieĆŒ pojęcie niezgodnoƛci pozornej, ktĂłra ma miejsce w przypadku Ƃatwo rozpuszczalnych zasad takich jak kodeina (8g/l) i efedryna (50g/l). Mimo, ĆŒe substancje te wytrącają się w ƛrodowisku alkalicznym to jednak jako Ƃatwo rozpuszczalne osady rozpuszczają się w mieszance. W takiej sytuacji lek recepturowy moĆŒna wykonać bez ingerencji w skƂad.

PrzykƂady recept w ktĂłrych moĆŒna spodziewać się opisanej niezgodnoƛci
Rp.
Argenti proteinici0,1
0.9% Sol. Natrii chloridiad 10,0
M.f. gtt.
D.S. Krople do nosa

Poprawa niezgodnoƛci polega na zamianie 0,9% roztworu chlorku sodu na 5% roztwór glukozy.

Rp.
Protargoli0,2
1,9% Sol. Acidi boriciad 10,0
M.f. gtt.
D.S. Krople do oczu

Zamiast niezgodnego 1,9% roztworu kwasu borowego naleĆŒy uĆŒyć 1,6% roztwĂłr azotanu potasu.

Rp.
Zinci sulfatis0,02
Targesini0,3
Aquae pro injectionead 10,0
M.f. gn.
D.S. Krople do oczu

NaleĆŒy rozdzielić skƂadniki, sporządzić roztwĂłr siarczanu cynku i osobno roztwĂłr targezyny uĆŒywając substancje pomocnicze podane w monografii FP V „Guttae ophthalmicae”.

Bibliografia
  1. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 paĆșdziernika 2002 r. w sprawie wydawania z apteki produktĂłw leczniczych i wyrobĂłw medycznych;
  2. Niezgodnoƛci recepturowe, interakcje, homeopatia i homotoksykologia. Skrypt do ćwiczeƄ dla studentów IV roku farmacji aptecznej; E. Telejko, K.Winnicka, K.Sosnowska, T.SƂodownik; Akademia Medyczna w BiaƂymstoku; BiaƂystok 2005 r. ;
  3. Podstawy receptury aptecznej. MateriaƂy do ćwiczeƄ dla studentów farmacji; pod redakcją M.Gajewskiej i M. Sznitowskiej; Wydawnictwo Fundacja Pro Pharmacia Futura; Warszawa 2018 r.;
  4. Receptura apteczna; pod redakcją naukową R. Jachowicz; Wydawnictwo PZWL; Warszawa 2016 r.;
  5. http://www.aptekarzpolski.pl/2016/01/trudnosci-i-niezgodnosci-recepturowe/.