REKACJE UTLENIANIA I REDUKCJI

Jednym z typów niezgodności chemicznych jakie możemy spotkać w stałych i płynnych postaciach leku są nieprawidłowości związane z obecnością czynników redoks. W wyniku współobecności wyżej wspomnianych substancji, dochodzi do zmiany stopnia utleniania innych składników recepty, co może bezpośrednio przekładać się na trwałość i właściwości farmakologiczne preparatu.
Reakcje utleniania i redukcji

Do silnych utleniaczy zaliczyć można: nadtlenek wodoru, azotany, jod czy nadmanganian potasu. W grupie silnych reduktorów znaleźć można m.in.: żelazo metaliczne, dwufenole czy rezorcynę. Wart podkreślenia jest fakt, iż tego typu reakcje często katalizowane są przez pH, sole metali ciężkich czy światło.

Szczególną uwagę należy również zwrócić na recepty zawierające w składzie gumę arabską. Ze względu na zawartość enzymów z grupy oksydaz i peroksydaz, substancja ta będzie powodowała utlenianie adrenaliny, aminofenazonu, witamin A, B1, B2,C oraz aminofiliny. Interakcja nie zachodzi, kiedy guma arabska pozbawiona jest związków enzymatycznych.

W recepturze dopuszcza się stosowanie substancji pomocniczych – przeciwutleniaczy, które zapobiegają zachodzeniu reakcji redoks w postaci leku. Do związków które wykazują tego typu właściwości zaliczyć można: siarczyn sodu, wersenian disodowy, tokoferol czy pirosiarczyn sodu. Antyoksydanty powinny być wprowadzane do wykonywanego leku w niewielkich ilościach, tak by nie wywierały własnego działania farmakologicznego i nie wpływały na dostępność biologiczną czy trwałość wytworzonego preparatu. W wyborze substancji pomocniczej należy kierować się rodzajem rozpuszczalnika i substancji aktywnej obecnej w przygotowywanym leku.

Przykładowa recepta
Rp. 
Spironolactoni0,25
1% Sol. Methylcellulosi 
Aurantii sir.aa 10,0
Aquaead 50,0
M.f.susp. 
D.S 1 x dziennie łyżeczkę

Dla dziecka 5‑letniego o masie ciała 18 kg

Ze względu na możliwość rozkładu składniku preparatu pod wpływem światła,  odpowiednio przygotowaną zawiesinę, należy przechowywać w lodówce i chronić przed dostępem światła. Spożyć w czasie krótszym niż 1 miesiąc.

Bibliografia
  1. R. A. Polskiego, ‘12.2012 – „Przykłady niezgodności chemicznych w mieszankach i roztworach.” – Aptekarz Polski’.
  2. K. H. Bodek, Przewodnik po recepturze aptecznej: dla studentów Wydziału Farmaceutycznego : praca zbiorowa. Łódź: Biuro Promocji Wydawnictw Uniwersytetu Medycznego, 2009.
  3. R. A. Polskiego, ‘Trudności i niezgodności recepturowe. – Aptekarz Polski’.
  4. G. Samczewska, ‘Receptura Aseptyczna skrypt dla studentów Wydziału Farmaceutycznego‘, Uniwersytet Medyczny W Łodzi, Katedra Farmacji Stosowanej, Łódź 2012.