MIESZANINY HIGROSKOPIJNE

Powstawanie tego typu mieszanin jest następstwem zdolności niektórych związków do pochłaniania wilgoci np. z otoczenia. Za substancje szczególnie higroskopijne uważa się m.in. kwas acetylosalicylowy, urotropinę, suche wyciągi roślinne i mieszaniny bromków [2].
Tworzenie się mieszanin higroskopijnych

Uważa się, że za siłę higroskopijności substancji odpowiada m.in. charakter powierzchni rozpatrywanej substancji  oraz ilość i zawartość wody w powietrzu (wilgotność względna) [3]. Dla ułatwienia rozumienia zjawiska i określenia miary higroskopijności zostało wprowadzone pojęcie krytycznej wilgotności względnej. Zgodnie z nim, im wyższa wartość parametru tym mniejsza higroskopijność badanego proszku [2]. W związku z tym, jeśli umieścimy proszek higroskopijny w środowisku, którego wilgotność powietrza przekroczy krytyczną wilgotność względną zacznie zachodzić zjawisko pochłaniania wody – określane jako wilgotnienie proszku. Jeśli wystawienie na działanie niekorzystnego czynnika będzie odpowiednio długie – może dojść do rozpływania czy rozpuszczania się proszku w zaabsorbowanej wodzie [3], [4].

Mieszaniny higroskopijne – prawidłowe postępowanie

W sytuacji gdy otrzymamy receptę, zawierającą niezgodność tego typu, zobowiązani jesteśmy do jej poprawienia, tak by wydany produkt leczniczy był wolny od nieprawidłowości. W tym celu możemy do mieszaniny proszków wprowadzić obojętną, niehigroskopijną substancję np. laktozę. Odpowiednim postępowaniem wydaje się również wydzielenie niezgodnego składnika z mieszaniny i wydanie go osobno.

Niezależnie od wybranego sposobu postępowania proszki higroskopijne należy wydać w szczelnie zamkniętym opakowaniu [2], [5].

Przykłady recept
Rp. 
Methenamini0,5
Acidi acetylosalicylici0,3
Extr. Belladonnae0,5
M.f.pulv
D.t.d. No. XX

 

Rp. 
Saloli0,3
Camphorae0,2
Coffeini-Natrii benzoas0,1
M.f.pulv
D.t.d. No. XX  

 

Rp.
Thymoli1,0
Mentholi1,5
Acidi borici10,0
Talci 
Zinci oxidiaa 30,0
M.f.pulv
D.S. Przysypka 

Aby poprawić tego typu niezgodności, można przygotowane proszki wydać np. w szczelnie zamkniętych opakowaniach. Rozwiązaniem trudności recepturowej może być również zastosowanie wypełniającego środka zobojętniającego, który doprowadzi do zmniejszenia się powierzchni oddziaływania substancji higroskopijnej z powietrzem [2, 3].

Bibliografia
  1. ‘LEKsykon – Czym są niezgodności recepturowe?’ [Online]. Available: http://www.leksykon.com.pl/czym-sa-niezgodnosci-recepturowe-75-artykul.html#. [Accessed: 26-Nov-2019].
  2. R. A. Polskiego, ‘Trudności i niezgodności recepturowe. – Aptekarz Polski’. .
  3. R. A. Polskiego, ‘01.2013 – „Higroskopia i euteksja.” – Aptekarz Polski’. .
  4. ‘Farmacja praktyczna – Renata Jachowicz, PZWL’. [Online]. Available: https://medbook.com.pl/ksiazka/pokaz/id/13912/tytul/farmacja-praktyczna-jachowicz-pzwl. [Accessed: 20-Oct-2019].
  5. ‘Niezgodności fizykochemiczne między składnikami produktów leczniczych’, LABportal.pl – laboratoria, 02-Jan-2014. [Online]. Available: http://www.labportal.pl/article/niezgodnosci-fizykochemiczne-miedzy-skladnikami-produktow-leczniczych. [Accessed: 26-Nov-2019]