ADSORPCJA

Szybka powtĂłrka â czym jest niezgodnoĆÄ recepturowa?
NiezgodnoĆciÄ recepturowÄ , nazywamy kaĆŒde niezamierzone dziaĆanie, ktĂłre prowadzi do powstania niekorzystnych zmian w postaci leku. Opisywane zmiany mogÄ dotyczyÄ m.in. wĆasnoĆci, wyglÄ du leku czy jego wĆaĆciwoĆci farmakologicznych [1].
Warto przypomnieÄ, ĆŒe po odkryciu nieprawidĆowoĆci, farmaceuta zobligowany jest do poprawienia skĆadu recepty, tak by przygotowana przez niego postaÄ leku mogĆa byÄ bezpiecznie stosowana przez pacjenta. Farmaceuta moĆŒe samodzielnie dokonaÄ poprawy recepty, tylko w sytuacjach gdy przepisana recepta wymaga drobnych zmian nie wpĆywajÄ cych istotnie na skĆad leku (np. wydanie z osadem obojÄtnym, czy zmiana iloĆci rozpuszczalnika nie przekraczajÄ ca 5% caĆkowitej masy leku). W innych przypadkach konieczna jest wczeĆniejsza konsultacja z lekarzem wystawiajÄ cym[2].
Na czym polega zjawisko adsorpcji?
Adsorpcja jest zjawiskiem prowadzÄ cym do lokalnej kumulacji czÄ steczek na granicy bÄ dĆș powierzchni faz. Zjawisko moĆŒliwe jest dziÄki obecnoĆci oddziaĆywaĆ Van der Waalsa, ktĂłre utrzymujÄ substancje chemicznÄ na powierzchni adsorbentu. NastÄpstwem tego procesu jest tworzenie siÄ lokalnych zmian stÄĆŒenia leku. Z perspektywy farmakologicznej moĆŒe to prowadziÄ do zmniejszenia bÄ dĆș zniesienia efektu terapeutycznego danej substancji chemicznej.
W odniesieniu do receptury aptecznej, substancjami ktĂłre czÄsto dajÄ tego typu niezgodnoĆÄ sÄ m.in. poĆÄ czenia:
– alkaloidĂłw i wÄgla leczniczegoÂ
– soli metali ciÄĆŒkich i polietylenoglikolĂłw[2], [3].
Jak poprawiÄ receptÄ, w ktĂłrej skĆadniki wchodzÄ ze sobÄ w interakcje?
Jak juĆŒ zostaĆo wczeĆniej wspomniane, odkrycie w skĆadzie recepty niezgodnoĆci obliguje farmaceutÄ do jej poprawy, tak by wydany lek zachowaĆ swoje dziaĆanie terapeutyczne i byĆ bezpieczny dla pacjenta.
NajczÄĆciej aby poprawiÄ nieprawidĆowoĆÄ recepty zwiÄ zanÄ z obecnoĆciÄ substancji, ktĂłre mogÄ powodowaÄ zjawisko adsorpcji stosuje siÄ metodÄ rozdzielania skĆadnikĂłw. W tym przypadku najlepiej wydzieliÄ zwiÄ zek bÄdÄ cy adsorbentem. Ponadto, przygotowane proszki zaleca siÄ przyjmowaÄ w odstÄpie czasowym [3].
PrzykĆady recept z niezgodnoĆciami
Rp. | |
Kalii iodidi | 4,0/100 |
Ephetonini hydrochroridi | 0,12 |
Aminophyllini | 1,6 |
Natrii benzoatis | 4,0 |
Phenobarbitali natrici | 0,3 |
Sulfoguaiacoli sir. | 100,0 |
M.f.mixt. | Â |
 SubstancjÄ odpowiedzialnÄ za wystÄ pienie niezgodnoĆci, w przypadku tej recepty jest aminofilina. W skutek dĆugotrwaĆego przechowywania mikstury bÄdzie dochodziĆo do adsorpcji CO2, co z kolei moĆŒe doprowadziÄ do zmiany wĆaĆciwoĆci fizycznych wspomnianej substancji. Z racji tego, ĆŒe eufilina ma silnie zasadowy charakter, przy sporzÄ dzaniu tego roztworu naleĆŒy oddzieliÄ jÄ od soli alkaloidĂłw i jodku potasu pozostaĆymi skĆadnikami recepty.
Rp. | |
Papaverini hydrochloridi | 0,02 |
Carbonis medicinalis | 0,5 |
M.f.pulv. | |
D.t.d. No X |
W przypadku recepty o takim skĆadzie, przepisane substancje naleĆŒy rozdzieliÄ i wydaÄ: wÄgiel leczniczy w postaci tabletek lub granulatu, natomiast chlorowodorek papaweryny w postaci rozcierki z odpowiedniÄ iloĆciÄ laktozy rozdzielonej do kapsuĆek skrobiowych w rĂłwnych proporcjach[1], [3].
PiĆmiennictwo
- K. H. Bodek, Przewodnik po recepturze aptecznej: dla studentĂłw WydziaĆu FarmaceutycznegoâŻ: praca zbiorowa. ĆĂłdĆș: Biuro Promocji Wydawnictw Uniwersytetu Medycznego, 2009.
- âLEKsykon â Czym sÄ niezgodnoĆci recepturowe?â [Online]. Available: http://www.leksykon.com.pl/czym-sa-niezgodnosci-recepturowe-75-artykul.html#. [Accessed: 26-Nov-2019].
- R. A. Polskiego, âTrudnoĆci i niezgodnoĆci recepturowe. â Aptekarz Polskiâ.